مقبره مغولی اسفستان در سرابِ آذربایجان شرقی

مقبره مغولی اسفستان از آثار دوران ایلخانی است که به مقبره مغولی معروف است. با توجه به نوع معماری و تزئینات صورت گرفته احتمالا متعلق به یک شخصیت اجتماعی یا لشکری دوره ایلخانی می باشد. با توجه به اینکه امروزه بخشی از بنا باقی مانده است،اما این اثر همچنان نشانگر عظمت بناهای غیر مذهبی آن دوران بوده است. به جهت قرار گیری این اثر در منطقه کوهستانی بسیار زیبا و همجواری با روستای توریستی طاران و نیز نزدیک بودن به شهر تاریخی سراب و همچنین به جهت همجواری با جاده اصلی اردبیل – سراب و نیز دسترسی آسان جهت بازدید ، این بنا همچنان مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی بوده است .

معرفی بنای تاریخی مقبره مغولی اسفستان
بنای تاریخی اسفستان که به مقبره مغولی معروف است ، در ۵ کیلومتری جاده اردبیل – سراب و در جبهه جنوبی روستای اسفستان واقع شده است . قدمت بنای مذکور را به دوره ایلخانی نسبت می دهند . با توجه به تخریب شدید بنا که در اثر عوامل طبیعی و انسانی و نیز عدم انجام کاوش های علمی در محوطه صورت پذیرفته ، همچنان نوع کاربری این بنا مورد تردید قرار گرفته است . چرا که اگر این بنای تاریخی در گذشته دارای کاربری مذهبی ، یعنی مسجد یا امامزاده بوده باشد ، در طول زمان به جهت پایبندی مردم بر اعتقادات مذهبی ، مورد محافظت بیشتری قرار می گرفت . بنابراین نظریه تعلق بنای مذکور بر انتساب آن به عنوان مقبره یک شخصیت اجتماعی یا لشکری ایلخانی می تواند بیشتر مورد قبول واقع گردد .

بنای تاریخی اسفستان که به مقبره مغولی معروف است ، در ۵ کیلومتری جاده اردبیل – سراب و در جبهه جنوبی روستای اسفستان واقع شده است . قدمت بنای مذکور را به دوره ایلخانی نسبت می دهند .

با توجه به تخریب شدید بنا که در اثر عوامل طبیعی و انسانی و نیز عدم انجام کاوش های علمی در محوطه صورت پذیرفته ، همچنان نوع کاربری این بنا مورد تردید قرار گرفته است . چرا که اگر این بنای تاریخی در گذشته دارای کاربری مذهبی ، یعنی مسجد یا امامزاده بوده باشد ، در طول زمان به جهت پایبندی مردم بر اعتقادات مذهبی ، مورد محافظت بیشتری قرار می گرفت . بنابراین نظریه تعلق بنای مذکور بر انتساب آن به عنوان مقبره یک شخصیت اجتماعی یا لشکری ایلخانی می تواند بیشتر مورد قبول واقع گردد .

آثار باقیمانده یک بنای آجری مرکب از چندین دیواره اتاق و یک راهرو می باشد . نصف سردر بنا فرو ریخته و فقط پایه ی سمت راست آن محفوظ مانده است . عرض پایه ۷۰/۱ متر و قطر دیوار یا عمق درگاهی ۶۰/۱ متر است . قسمت های باقیمانده طاق نمای درگاه بنا ، نشانگر تزئینات مقرنس کاری از آجرلعابی می باشند . تمامی حاشیه سردر و طاق نما و قسمتی از مقرنس کاری و کاشی کاری ، ترکیب کاشی و آجر و گچ را به نمایش گذاشته است .

ویژگی های مذکور را می توان از شاخصه های معماری عصر ایلخانی دانست . البته تحول این ویژگی در عصر سلجوقی بوده و تداوم آن را به شکل بسیار شایسته ای در عصر ایلخانی مشاهده می کنیم . طی سالهای گذشته اقداماتی جهت ضرورت حفظ این اثر تاریخی از سوی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان صورت گرفته که از قرار ؛ بررسی و مستند سازی بنا ، پی گردی دیواره های اصلی ، استحکام بخشی جهت حفظ وضعیت موجود ، خصوصا استحکام بخشی دیواره های اتاق های داخلی و پایه سمت راست سر در ، تداوم پی در جبهه شمالی ، خاکبرداری و پاکسازی جبهه شمالی ، بازسازی طول دیواره شمالی به ارتفاع ۱ متر و استحکام بخشی قسمتهای در معرض تخریب ، می باشند .

آثار باقیمانده یک بنای آجری مرکب از چندین دیواره اتاق و یک راهرو می باشد . نصف سردر بنا فرو ریخته و فقط پایه ی سمت راست آن محفوظ مانده است . عرض پایه ۷۰/۱ متر و قطر دیوار یا عمق درگاهی ۶۰/۱ متر است . قسمت های باقیمانده طاق نمای درگاه بنا ، نشانگر تزئینات مقرنس کاری از آجرلعابی می باشند . تمامی حاشیه سردر و طاق نما و قسمتی از مقرنس کاری و کاشی کاری ، ترکیب کاشی و آجر و گچ را به نمایش گذاشته است

ویژگی های مذکور را می توان از شاخصه های معماری عصر ایلخانی دانست . البته تحول این ویژگی در عصر سلجوقی بوده و تداوم آن را به شکل بسیار شایسته ای در عصر ایلخانی مشاهده می کنیم . طی سالهای گذشته اقداماتی جهت ضرورت حفظ این اثر تاریخی از سوی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان صورت گرفته که از قرار ؛ بررسی و مستند سازی بنا ، پی گردی دیواره های اصلی ، استحکام بخشی جهت حفظ وضعیت موجود ، خصوصا استحکام بخشی دیواره های اتاق های داخلی و پایه سمت راست سر در ، تداوم پی در جبهه شمالی ، خاکبرداری و پاکسازی جبهه شمالی ، بازسازی طول دیواره شمالی به ارتفاع ۱ متر و استحکام بخشی قسمتهای در معرض تخریب ، می باشند .

چگونگی دسترسی به بنا و بازدید از آن